Historie

Het dorp 's-Heer Abtskerke komt in twaalfde en dertiende eeuwse teksten voor als Versvliet, genoemd naar de kreek die vanaf Goes via het gehucht De Groe naar het huidige 's-Heer Abtskerke liep. De naamsverandering zal wellicht te maken hebben met de geschiedenis van de kerk. Deze was gewijd aan Johannes de Doper en behoorde toe aan de abdij van Sint Paulus te Utrecht en de Onze Lieve Vrouwe Abdij te Middelburg. Toen graaf Diederik VII in de periode 1197-1212 het gebied van Versvliet aan de Abt te Middelburg schonk, heeft nadien de naamsverandering plaatsgevonden. De parochie is gesticht voor 1196 en de kerk is waarschijnlijk moederkerk geweest van Nisse, Eversdijk en Sinoutskerke. In de kerk was een altaar aan de Maagd Maria gewijd, bediend door kapelaans. Het benoemingsrecht berustte bij de ambachtsheren van de parochie, waaronder het geslacht Maelstede en de Abdij te Middelburg. Dat gaf in het verre verleden de nodige moeilijkheden tussen de abt en de andere ambachtsheren. Uiteindelijk kwam er in 1380 een compromis uit de bus, dat inhield dat de pastoors beurtelings werden benoemd door abt en andere ambachtsheren. De meeste geestelijken zullen de kerk evenwel nimmer van binnen gezien hebben. Het was hen meer te doen om de financiële voordelen die het ambt bood. Het dorp Sinoutskerke, in de nabijheid van ‘s-Heer Abtskerke, bestond als parochie al voor 1196 en is gesticht tijdens de massale parochiestichting op Zuid-Beveland in de tweede helft van de twaalfde en begin dertiende eeuw. De kerk was mogelijk een dochterkerk van West-Souburg en als zodanig had de abt van Middelburg er het patronaatsrecht.


De reformatie

In de zestiende eeuw ontstond er door de impulsen van Luther en later Calvijn een hervormingsbeweging, die ook Zeeland niet onberoerd liet. Voorboden van de hervorming waren duidelijk waarneembaar en er werd streng opgetreden tegen aanhangers van de nieuwe leer. In die eerste jaren na de Reformatie kregen de dorpen, indien nodig, toestemming om katholieken in hun besturen te benoemen, wanneer er te weinig protestanten waren, die een bestuursfunctie konden uitoefenen. Hoe de Reformatie in 's-Heer Abtskerke is verlopen, is niet bekend. De eerste maal dat het dorp in de notulen van de classis Zuid-Beveland wordt genoemd is pas in 1587, toen ‘s-Gravenpolder en ‘s-Heer Abtskerke een gezamenlijke gemeente gingen vormen, bediend door één predikant.


Combinatie met Sinoutskerke

Op 28 maart 1666 is besloten dat de kerk van 's-Heer Abtskerke een combinatie zou aangaan met die van Sinoutskerke. Daarvoor was 's-Heer Abtskerke verbonden met 's-Gravenpolder en Sinoutskerke met Nisse. De eerste predikant van de nieuwe combinatie was ds. J. Schreier. Hij leidde op zondagmiddag een dienst in Sinoutskerke. De ouderlingen en diakenen waren zowel uit 's-Heer Abtskerke als Sinoutskerke afkomtig. De kerkeraadsvergaderingen werden afwisselend in beide plaatsen gehouden. Uit de schriftelijke nalatenschap van de gemeente wordt duidelijk, dat er in de loop der eeuwen nauwelijks woelingen hebben plaatsgehad binnen de gemeente. Sporen van de nadere Reformatie zijn niet te vinden.

© Protestante Kerk 's-Heer Abtskerke links